Digitale erfenis: wat gebeurt er met je data na je dood?

Weet jij wat je online achterlaat als je komt te overlijden? Het kan voor je nabestaanden een ingewikkeld en tijdrovend proces zijn om je digitale erfenis te regelen. In dit artikel informeren wij je daarom graag over dit belangrijke thema en laten we zien waar je zelf al mee aan de slag kan.

Wat is een digitale erfenis?

Iedereen heeft verschillende digitale bezittingen. Je kan hierbij denken aan:

• Financiële digitale bezittingen, zoals Paypal, cryptomunten, tegoeden bij online winkels en websites, tegoeden (geld of tokens) bij online games en tegoeden bij online gokwebsites;
• Zakelijke digitale bezittingen, zoals digitaal opgeslagen data van klanten, maar ook YouTube-video’s en TikTok-filmpjes van bijvoorbeeld influencers;
• Cloudopslag, zoals OneDrive, Google Drive, Dropbox of andere online clouddiensten;
• Online accounts, zoals Facebook, Google, Instagram, DigiD, webwinkels, streamingsdiensten (Spotify, Disney+, Amazon, Netflix, Videoland, Pathé Thuis), games, maar ook een wachtwoordenkluis; en
• Persoonlijke ‘vrijstaande’ digitale bezittingen, zoals data die opgeslagen staan op computers, laptops, tablets en smartphones, waar je zonder internet toegang toe hebt (foto’s, video’s, muziek, e-books).

De kans is groot dat je zelf een aantal van deze digitale bezittingen hebt. Is dit zo? Dan is er werk voor je aan de winkel!

Waar lopen erfgenamen tegenaan?

Het niet regelen van je digitale erfenis kan voor jouw nabestaanden voor praktische problemen zorgen. Zij weten vaak namelijk niet precies waaruit jouw digitale erfenis bestaat. Eerst moeten ze proberen om een lijst te maken van jouw accounts en andere digitale bezittingen. Heb je daarvan voor jouw nabestaanden geen duidelijk overzicht gemaakt? Dan weten jouw nabestaanden helemaal niets. Maar ook als je voor jouw nabestaanden wel een prachtig overzicht hebt gemaakt, betekent dit niet dat zij ook toegang tot jouw digitale erfenis hebben. Hoe meer mogelijk privacygevoelige gegevens, hoe moeilijker het wordt gemaakt om toegang te krijgen tot jouw accounts of om ze te kunnen opzeggen.

Waarschijnlijk blijft een deel van jouw gegevens ‘zwerven’ bij dienstverleners. Dienstverleners weten ook niet altijd dat een gebruiker is overleden. Worden niet-actieve accounts en bijbehorende inhoud niet of pas na jaren gewist? Dan groeit in de tussentijd de hoeveelheid aan gegevens, waarover jouw nabestaanden geen controle hebben. Dit kan een groot probleem zijn voor eventuele cryptomunten die je hebt. Dan staat jouw saldo aan cryptomunten ergens te niksen. Alleen als jouw nabestaanden de private key hebben waarmee de waarde die in de blockchain is opgeslagen is beveiligd, kunnen zij aantonen ‘eigenaar’ te zijn en transacties (laten) uitvoeren. Zonder toegang tot de private key kunnen jouw erfgenamen niet bij jouw cryptomunten. Tenzij je gebruikmaakt van een tussenpersoon bij wie je een online account hebt.

Wat staat erover in wet- en regelgeving?

In Nederland bestaat geen wet die digitale erfenissen regelt. Overlijd je? Dan hebben jouw nabestaanden geen recht op jouw data. Regel je zelf dus niks? Dan zadel je jouw nabestaanden met een enorme klus op. Het is verstandig om je digitale erfenis zelf te regelen en dat is niet heel ingewikkeld. Het belangrijkste is om ervoor te zorgen dat jouw nabestaanden toegang kunnen krijgen tot je computer, tablet en smartphone. Verderop in dit artikel staan nog meer tips om jouw digitale erfenis te regelen.

Wat is het beleid van dienstverleners?

De manier waarop en de mate waarin dienstverleners zoals Meta, Google, Amazon en telefoondiensten de gevolgen van het overlijden van hun gebruikers hebben geregeld, verschillen erg. Een paar dienstverleners hebben een duidelijk beleid dat zij ook vastgelegd hebben in hun gebruiksvoorwaarden. Deze dienstverleners bieden speciale online tools waarmee je als gebruiker kan kiezen wat er met de accounts na jouw overlijden moet gebeuren. Andere dienstverleners hebben helemaal niets geregeld.

Heeft een dienstverlener iets geregeld voor jouw overlijden? Dan zijn er grofweg vier varianten:

• Je mag een vertrouwenspersoon toegang geven.
• Jouw nabestaanden, een executeur of een gevolmachtigde mag jouw accountgegevens en de inhoud ervan opvragen.
• Jouw nabestaanden, een executeur of een gevolmachtigde mag jouw account overnemen.
• Jouw nabestaanden, een executeur of een gevolmachtigde mag jouw account opzeggen.

Vaak biedt de dienstverlener maar één van deze opties. Sommige dienstverleners geven jou als gebruiker zelf de mogelijkheid om een voorkeur op te geven binnen de eigen online omgeving. Het grootste deel van de dienstverleners heeft in de voorwaarden een verbod voor het delen van je wachtwoord met anderen staan. Maar laat je geen wachtwoorden na aan jouw nabestaanden? Dan zullen zij moeten aankloppen bij de dienstverlener. Gelukkig hebben de meeste dienstverleners hiervoor een regeling. Wat het lastig maakt is dat iedere dienstverlener weer zijn eigen procedure met eigen eisen heeft. Op de website van Veilig Internetten kan je een duidelijk overzicht van veel gebruikte dienstverleners en procedures vinden.

Wat kan ik alvast regelen?

Het is verstandig om nu alvast te beginnen met het regelen van je digitale erfenis. Hieronder vind je een aantal tips die je hierbij kunnen helpen:

1. Schrijf wachtwoorden op en bewaar ze op een veilige plek. Laat nabestaanden weten waar ze deze kunnen vinden. Bedenk wel dat dit ook risico’s met zich mee kan brengen. Laat accounts met toegang tot waardevolle gegevens, zoals de inlogcodes van jouw online bankomgeving bijvoorbeeld, even buiten dit lijstje.
2. Maak een document aan waarin al je accounts staan. Benoem hierin bijvoorbeeld sociale media-profielen, e-mailaccounts en abonnementen.
3. Deel je je wachtwoorden van je laptop en accounts liever niet zolang je leeft? Bewaar de inloggegevens dan veilig in een digitale kluis of laat ze als bijlage toevoegen aan je testament.
4. Bezit je online valuta, zoals bitcoins? Meld dit dan bij je nabestaanden! Het is verstandig om je toegangscode tot een wallet bij een notaris te deponeren. Maak je gebruik van een tussenpersoon die jouw wallet beheert? Dan heb je een online account bij die tussenpersoon. Via de tussenpersoon kunnen jouw nabestaanden toegang tot de wallet en dus tot jouw cryptomunten krijgen.
5. Regel je digitale nalatenschap bij de notaris. Hij kan een online executeur benoemen. Je wijst dan iemand aan die je helemaal vertrouwt en je geeft diegene de taak om na je overlijden al je online accounts op te heffen of tijdelijk te beheren. Hij gebruikt voor de digitale nalatenschap een sociale media testament. Dit noem je ook wel de digitale kluis. Hierin leg je vast welke online profielen je hebt, welke gebruikersnamen en wachtwoorden daarbij horen en wat hiermee moet gebeuren na je overlijden. Ook andere gegevens kan je in de digitale kluis bewaren, zoals bankgegevens, verzekeringspolissen en notariële stukken. De online executeur krijgt toegang tot de digitale kluis en de gegevens, nadat je bent overleden en kan zo jouw digitale erfenis regelen.
6. Wil je er zeker van zijn dat je al belangrijke data voor je digitale erfenis doorgeeft? Download dan de Checklist digitale nalatenschap van DELA.

Door het regelen van je digitale nalatenschap weet je zeker wat er gebeurt met je online leven en dit bespaart jouw nabestaanden een hoop gedoe. Ook voorkom je een ruzie tussen de nabestaanden over jouw digitale erfenis. De ene nabestaande wil jouw sociale media misschien houden, terwijl de andere nabestaande er juist van af wil. Kort gezegd: begin daarom vandaag nog met het regelen van je digitale erfenis!